Karakter Sistematiği, “karakter” kavramını durağan bir kişilik tanımı olmaktan çıkarıp, davranışsal ve zihinsel yapının etkileşimini açıklayan, iki boyutlu, hiyerarşik ve dinamik bir model olarak ele alır.Bu sistemin amacı, bir insanın “nasıl biri olduğunu” sabitlemek değil, nasıl işlediğini, hangi mekanizmalarla davranış ürettiğini ve bu yapının nasıl geliştirilebileceğini anlamaktır.
İKİ BOYUT İNDİRGEMESİ
Sistem, bireyin:
• İçsel – prensip temelli yapısını (zihin mekanizması, karar alma, değerler, irade, duygusal denge...),
• Dışsal – davranış temelli yapısını (alışkanlıklar, eylemler, tutumlar, yaşam tarzı, sosyal uyum...)
birlikte değerlendirir.
Bu iki boyut, birbirinden bağımsız değil, sürekli karşılıklı etkileşim içindedir: biri yön verir, diğeri sonuç üretir.
İÇERİĞİN HİYERARŞİK SIRALANMASI -
KİŞİSELLEŞTİRİLEBİLİR ALAN
Sistemin hiyerarşik yapısı, bireyin yaşamındaki önceliklerin, kaynakların ve psikolojik dengenin gerçekçi sıralanışını esas alır; temel katmanlar sağlam olmadan üst düzey arayışların sürdürülebilir olmayacağını kabul eder.
Hiyerarşi Başlıkları
1. Temel / Alt Yapı
2. Ana Prensipler
3. Destekleyiciler
DEĞERLENDİRME İLKELERİ
Sistem; Gelişim, Devamlılık, Tutarlılık ve Bütünsellik ilkeleriyle işler:
• Gelişim: Olumlu öğelerin eklenmesi, olumsuzların azaltılması; iki boyut arasındaki farkların farkındalık ve fırsat yaratması.
• Devamlılık: Kurulan bağlantıların, alışkanlıkların ve sistem öğelerinin sürdürülebilirliği.
• Tutarlılık: Zihin ve davranış arasında çelişki olmaması.
• Bütünsellik: Hiyerarşinin korunması, parçaların anlamlı bir bütün oluşturması.
Sonuç olarak, Karakter Sistemi bir “rehber model” değil, kişisel analiz ve yeniden yapılanma aracıdır. Her birey bu sistemi kendi değerleri, koşulları ve hedefleri doğrultusunda doldurabilir, yorumlayabilir ve geliştirebilir.
Bu yönüyle sistem, statik kimlik anlayışından çok, bilinçli, gözlemleyen ve evrilen bir benlik yapısına hizmet eder.